Bijna energieneutrale gebouwen (BENG)

Ontwerpen met BENG

Vanaf 2021 kan niemand er meer omheen. Bijna-Energieneutrale Gebouwen (BENG) worden de norm. Met BENG ligt er een solide basis om de komende jaren energie-efficiënt en duurzaam te gaan bouwen. Wat houdt ontwerpen met BENG nu in en zal het ontwerpproces veranderen? Om een BENG-gebouw te maken, moet je weten wat de eisen aan energieprestatie inhouden, waar je op moet letten en kun je leren van de referenties. DGMR kan deze vragen beantwoorden, zodat ontwerpen met BENG realiteit wordt.

Drie BENG-stappen

Om de hoge ambities te kunnen realiseren, moet u drie BENG-stappen zetten:

1. energiebehoefte (BENG 1),
2. primair energieverbruik (BENG 2) en
3. het aandeel hernieuwbare energie (BENG 3).

Dit begint bij een goede gebouwschil, maar stelt ook eisen aan hernieuwbare energie in de geest van de aloude lessen van trias energetica, de strategie om energiebesparende maatregelen te nemen. BENG vraagt meer maatregelen dan bij de huidige nieuwbouweisen en dat betekent vooraf dus een extra investering. Door samen met het ontwerpteam slimme keuzes te maken, kunnen opdrachtgevers de investering beperken.

Vier ontwerptips bij BENG

Een BENG gebouw vraagt een andere manier van ontwerpen. De belangrijkste vier tips op een rijtje:

1. In veel gevallen is BENG1 goed haalbaar, maar we adviseren om te beginnen bij een goede schil en extra te letten op de volgende punten: compactheid van het gebouw, isolatiewaarde van ramen en dichte gebouwdelen, het voorkomen van koudebruggen, een goede zonwering en aandacht voor de luchtdichtheid. Via onze BENG1 tool krijgt u inzicht in relevante ontwerpkeuzes.
   –
2. Kies voor een gebouwinstallatie met hernieuwbare bron. Met een warmtepomp kan relatief makkelijk aan de eisen worden voldaan, met stadsverwarming of biomassa zijn meer aanvullende maatregelen nodig. Een bodem warmtepomp scoort beter dan een warmtepomp op buitenlucht, waardoor er minder zonnepanelen nodig zijn om het minimale aandeel hernieuwbare energie te halen.
   –
3. Natuurlijke ventilatie met mechanische afvoer of balansventilatie met goede warmteterugwinning zijn beide nog mogelijk. Bij natuurlijke toevoer/mechanische afvoer is er minder energieverbruik van de ventilatoren, terwijl bij balansventilatie de terugwinning van warmte een belangrijk voordeel is. Met slimme vraaggestuurde ventilatie wordt er naar behoefte geventileerd.
   –
4. Bij woningen met veel glas is de TO,juli-eis maatgevend. Deze is in het leven geroepen om te voorkomen dat woningen zonder koelinstallatie in de zomer te warm worden (zomercomfort). Om aan de TO,juli-eis te voldoen, is met name toepassing van zonwering erg belangrijk. Maar ook spui- en nachtventilatie heeft een positieve bijdrage.

BENG voor woningbouw en utiliteitsbouw

Uiteraard is elk project weer anders. Als u snel wil weten wat het effect voor uw project is, vraagt dit om een vroege samenwerking tussen architect en bouwfysisch adviseur. Hierbij alvast wat voorbeelden van ontwerpen met BENG voor woningbouw en utiliteitsbouw.

Woningen

Voor grondgebonden woningen en woongebouwen hebben we een standaard pakket aan maatregelen opgesteld (volgens rapportage ‘BENG woningbouw voorbeeldprojecten, RVO).

Utiliteitsbouw

Voor utiliteitsbouw zijn er nog geen standaard pakketten gedefinieerd. Hiervoor gelden de volgende punten:

• Bouwkundig kan het nog steeds zonder triple glas, BENG 1 is meestal niet bepalend.
• Ventilatie en verlichting zijn belangrijke posten, met LED verlichting, daglichtschakeling en WTW 80% met CO2 sturing maak je een flinke stap.
• Benodigde hoeveelheid PV:
• Bij individuele warmtepompen > 0 m2
  • collectieve warmtepompen > 0 m2
  • biomassa individueel > veel PV
  • verschillende warmtenetten > de hoeveelheid varieert sterk afhankelijk van het aandeel fossiel en het aandeel hernieuwbaar van het warmtenet

Voor scholen lopen op dit moment een aantal projecten, maar daar zijn meestal nog de BENG 2015 eisen van toepassing. Daar blijkt dat de stap naar ENG ook heel interessant is.

Ondersteuning bij BENG

Met onze jarenlange verdieping in de BENG regelgeving en onze praktijkervaring, kunnen we u goed helpen bij al uw vragen over BENG. Mogelijkheden zijn, onder andere:

• Begeleiding van tender tot bouwaanvraag
• Beleidsonderzoeken voor gemeenten
• Optimaliseren ontwerp naar BENG
• Lunchlezing of cursus over BENG

Neem vrijblijvend contact op met een van onze adviseurs om te kijken wat we voor u kunnen betekenen.

BENG1 tool

Welke consequenties hebben ontwerpkeuzes op de energiebehoefte volgens BENG 1? De BENG1 tool van DGMR geeft architecten en ontwikkelaars direct inzicht in de duurzaamheid van hun gebouwontwerp. De gratis tool is online beschikbaar.

BENG Software

Vanuit de overheid is er een voorlopige NTA8800-tool uitgegeven, waarmee DGMR kan werken, om inzicht te geven of het gebouw kan voldoen aan de eisen.

DGMR Software werkt aan Uniec3, de software die u als gebruiker centraal stelt. Uniec3 rekent volgens NTA 8800 en is geschikt voor het doorrekenen van alle soorten gebouwen. De officiële BENG software zal binnenkort komen. Hou hiervoor de website van Uniec3 in de gaten!

Kennis over BENG

We zijn al vanaf 2014 bezig met BENG. We droegen onder andere bij aan de ontwikkeling van de BENG- eisen. In 2017 ontwikkelden we de BENG-waaier. En inmiddels rekenden we diverse woningen, kantoren en scholen door met de NTA-tool en met Uniec3. Met deze ervaringen kunnen we nu al de nodige praktische ontwerptips geven. Bent u nog niet zo bekend met BENG? Lees dan onderstaande publicaties of volg een cursus.

Webinar

• Effectief aan de slag met BENG | 27 mei 2020
• TVVL: Warm tapwater in NTA 8800 | 24 maart 2021
• Praktijkvragen over BENG beantwoord | feb – apr 2021

Whitepaper en artikelen

• Whitepaper Een kijkje in de BENG-utiliteitskeuken van 2021
• BENG eindelijk!
• BENG is veranderd, maar wat betekent dat nu echt?
• BENG betekent zéker niet dat glas uit gevels verdwijnt

Ook interessant:

• Eisen aan temperatuuroverschrijding in nieuwe woningen | Lente-akkoord
• Energieprestatie – BENG / voorbeeldprojecten woningbouw | RVO

Cursussen

Er is een uitgebreid aanbod aan cursussen op verschillende niveaus over en met Uniec3.
https://uniec3.nl/opleidingen/