DGMR/Ontwerpen met daglicht

Daglicht

Ontwerpen met daglicht

Daglicht is belangrijk voor de gezondheid van mensen. Het reguleert onze biologische klok, bepaalt ons dag- en nachtritme, zorgt voor vitamine D en maakt blij. Daglicht is niet voor niets onderdeel van het thema gezondheid in het Bouwbesluit. Ontwerpen met daglicht is een vaardigheid. Kennis van bouwfysica en architectuur moeten samenkomen om elkaar te versterken.

Wij vragen bij elke ontwerpopgave aandacht voor daglicht en daglichttoetreding. Al vroeg in het ontwerp denken we mee om een licht en prettig gebouw te realiseren. Glas op de juiste plaatsen in kantoren, woningen, scholen en ziekenhuizen houdt gebruikers en bezoekers gezond. Daarnaast bespaart het kunstlicht en dus energie. En het helpt te voldoen aan eisen die BENG, BREEAM en WELL stellen.

Daglichtfactor

Daglichtfactor Hoeveel glas zit er in het gevelvlak? Ruim 30 jaar is dit de vraag die volgens de bepalingsmethode NEN 2057 moet worden beantwoord. De keuze om het enigszins simpel te houden, kent de nodige beperkingen. De positie en vorm van het raam maakt volgens de norm niet uit. Een reductiefactor berekent een percentage van de hoeveelheid daglicht die binnenvalt. Nederland is een van de weinige landen in Europa die nog op deze manier de daglichttoetreding bepaalt.

Vanaf 2024 (bij inwerkingtreding van de nieuwe Omgevingswet) volgt Nederland naar verwachting echter de nieuwe daglichtfactor die in heel Europa zijn weg vindt. In de Europese norm NEN-EN 17037 is een goede daglichtkwaliteit gedefinieerd als de minimale streefdaglichtfactor D_T in 50% van de ruimte. Daglicht wordt een stuk realistischer berekend door naast het oppervlak ook de locatie en de vorm van het raam en de ruimte mee te nemen. Zo komt meer daglicht via een hoog en smal raam binnen, dan via een breed en laag raam.

Integrale afweging

Daglicht in een gebouw Daglicht is een onderdeel van de bouwfysica. We moeten niet alleen kijken naar ramen, maar ook naar de positie van het raam, de orientatie op de zon, de glaseigenschappen, overstekken en een goede zon-of lichtwering. Ook de effecten op het energieverbruik nemen we mee. Door én én te doen, ontstaat een gezond en comfortabel gebouw. Bij de integrale afweging van de verschillende aspecten gebruiken we de climate based methode, ook bekend als methode 2. Om uurlijkse daglichtniveaus te berekenen en tot een goed afgewogen advies te komen.

Naast de daglichtfactor kijken we voor een goede daglichtkwaliteit ook naar parameters als spatial daylight autonomy (sDA), useful daylight illuminance (UDI) en daylight glare probability (DGP). En natuurlijk nemen we aspecten als energie en temperatuur mee. We gebruiken de software ‘Gebouwprestatie’ en met parametrisch ontwerpen maken we de brede afweging voor gezonde en duurzame gebouwen.

Software Gebouwprestatie

De Gebouwprestatie-software van DGMR Software bevat een module Daglichtfactor. Deze berekent de daglichtfactor volgens de NEN-EN 17037 en de NPR 4057 en is speciaal ontwikkeld voor de Nederlandse markt. De daglichtberekening is eenvoudig uit te voeren binnen een gebouwmodel. Daarbij kan makkelijk en snel met zowel de huidige als nieuwe daglichtnorm worden gerekend. Met hetzelfde gebouwmodel zijn ook berekeningen voor energie, ventilatie, warmteverlies en een gebouwexport naar Uniec 3 mogelijk.

NEN-normcommissie Daglicht

DGMR was eerst als lid en tegenwoordig als voorzitter betrokken bij de NEN-normcommissie Daglicht. We werkten mee aan de beleidsstudie voor de nieuwe eis en aan de praktijkrichtlijn NPR 4057. We nemen daarmee de bouwwereld mee in de toepassing van de Europese norm NEN-EN 17037.

Daarbij kijken we verder dan alleen de daglichtfactor. Welke rol speelt visueel comfort? Kan er ook te veel natuurlijk daglicht zijn? Welke rol spelen bezonning en uitzicht? Is de natuur en/of horizon nog zichtbaar? Belangrijke vragen die uiteindelijk het comfort op de werkvloer of in de woning bepalen. Sinds kort nemen we ook deel aan de Europese normcommissie over daglicht en delen we onze Nederlandse ervaringen.

De kwaliteit van daglichtberekening is een belangrijk aandachtspunt van de normcommissie. Verschillende softwarepakketten blijken verschillende uitkomsten van de daglichtfactor te geven. Adviseurs en softwareleveranciers kunnen een set met voorbeelden doorrekenen. Als de resultaten binnen een bepaalde bandbreedte vallen, zal de software op de NEN-site gezet worden. Ook ervaringen met daglichtberekeningen worden verzameld en als kennisdocument gedeeld.

Kennis over daglicht

Daglicht via ramen gebouw ASR Door onze betrokkenheid bij de NEN-normcommissie Daglicht kennen wij de eisen die aan daglicht gesteld worden als geen ander. Wij weten nu al wat er straks nodig is. Dat helpt ontwikkelaars en architecten met berekeningen en innovatieve ideeën. Daarnaast bouwden wij in de praktijk een schat aan ervaring op. Beginnend bij stedenbouwkundige plannen en de inpassing van gebouwen tot de ontwikkeling van woongebouwen en kantoren. Dat deden we bijvoorbeeld voor het project Aurora in Wageningen en voor de renovatie van ASR in Utrecht.

Dutch Daylight

Dit laatste project was ook genomineerd voor de Dutch Daylight Award. Dutch Daylight is een stichting die architecten, vormgevers en stedenbouwkundigen wil wijzen op de potentie van daglicht. En net als DGMR willen zij opdrachtgevers, beleidsmakers en andere betrokken partijen bewust maken van het belang van goed kwalitatief gebruik van daglicht. DGMR heeft ook zitting in het bestuur van Dutch Daylight.